.png)
De invloed van pandemieën op de sociale wereld en de veranderende risico omgeving
In reactie op het artikel 'COVID-19 and the future of travel' van Bob Rehorst, wijst dit artikel op de veranderende sociale wereld tijdens pandemieën en benadrukt verder wat dit betekent voor de risico-omgeving in verschillende samenlevingen. De sociale onrust nam al toe voordat COVID-19 zichzelf aan de wereld introduceerde. De verwachting is echter dat sociale onrust na de pandemie in veel landen over de hele wereld een grotere rol zal spelen en verder zal toenemen. Deze onrust kan grote gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering van organisaties die wereldwijd actief zijn. Het is daarom essentieel om ontwikkelingen in sociale stabiliteit te volgen en te identificeren hoe deze een risico kunnen vormen voor de bedrijfsvoering wereldwijd. Deze Dyami Insight schetst de verwachtingen, motivaties en structuren van sociale onrust tijdens de pandemie, wanneer lockdown-maatregelen worden versoepeld en na de pandemie.
Sociale onrust ten tijde van een pandemie Voor COVID-19 nam de sociale onrust wereldwijd toe. Carnegie Endowment heeft sinds 2017 wereldwijd ongeveer 100 belangrijke antiregeringsprotesten geïdentificeerd. Volgens het instituut hadden acht van de twaalf landen in Zuid-Amerika te maken met hevige protesten. Volgens de Global Peace Index (PCI) zijn de gevallen van sociale onrust de afgelopen tien jaar verdubbeld. Er braken protesten uit tegen kwesties van economische onzekerheid en politiegeweld tot politieke instabiliteit. COVID-19 had een ernstige impact op deze protesten. Regeringen legde hun inwoners lockdowns op, waardoor mensen niet de straat op konden of zich in groepen konden verzamelen.
Toen de maatregelen werden opgeheven, gingen mensen echter weer de straat op om te protesteren tegen lockdown-maatregelen, overheidsbeleid, corruptie en economische onzekerheden. Duizenden mensen verzamelden zich in de straten van grote steden, ook in Europa. In Londen en Berlijn, bijvoorbeeld, werd geprotesteerd tegen lockdowns, social distancing en het gebruik van mondkapjes. Ook in de Verenigde Staten verzamelden mensen zich op straat om te protesteren tegen de lockdowns. In Michigan bijvoorbeeld verzamelden demonstranten zich op straat, soms gewapend. Demonstranten klaagden over het verlies van werkgelegenheid en andere economische en sociale problemen als gevolg van het beleid van de regering. Sommigen waren van mening dat als ze niet ziek waren, ze de vrijheid moeten krijgen om door te gaan met hun normale leven. Als gevolg hiervan is de Verenigde Staten een van de zwaarst getroffen landen ter wereld tijdens de pandemie.
Verhoogde sociale en economische ongelijkheid en onzekerheden Het is verleidelijk om te denken dat COVID-19 ons allemaal hetzelfde behandelt; dat is niet zo. Medisch, economisch, sociaal en psychologisch zijn er significante verschillen. De Internationale Arbeidsorganisatie heeft berekend dat de pandemie ongeveer 195 miljoen banen zal vernietigen en het inkomen van 1,25 miljard mensen drastisch zal verminderen. De volksgezondheid maatregelen om de verspreiding van het virus een halt toe te roepen, zullen aanzienlijke gevolgen hebben die de sociale en economische ongelijkheden wereldwijd zullen verergeren.
De pandemie heeft invloed op alle segmenten van de samenleving, maar treft vooral mensen in kwetsbare situaties. Degenen die in armoede leven, ouderen, jongeren en inheemse groeperingen, zullen naar verwachting het hardst door de pandemie worden getroffen. Degenen die in armoede leven, vooral die landen waar de productie vastliep, zullen nog meer achtergesteld raken. Jongeren zullen minder kansen op werk en onderwijs ervaren en de economische zekerheid zal afnemen. Ouderen zijn minder in staat voor zichzelf te zorgen gedurende een lockdown en ervaren grotere gezondheidsrisico's. Inheemse groeperingen hebben een gebrek aan toegang tot essentiële diensten, gebrek aan cultureel passende gezondheidszorg en, indien aanwezig, minder en onderbemande medische voorzieningen.
Deze toenemende ongelijkheden, gecombineerd met vele onzekerheden over bestaan, kunnen het wereldbeeld van mensen drastisch beïnvloeden. Daardoor kunnen de toenemende ongelijkheden intense gevoelens van oneerlijkheid veroorzaken bij de mensen die tijdens en na de pandemie minder bevoorrecht zijn. Het kan ook de gepolariseerde gedachten van hen (die bevoorrecht zijn) en van ons (die achterblijven) in samenlevingen verder doen opleven.
Pandemieën en sociale stabiliteit
Pandemieën zijn een groot risico voor de sociale stabiliteit. Historisch gezien is het bekend dat pandemieën, zoals de Spaanse griep, in de jaren daarna aanleiding gaven tot ernstige vormen van sociale onrust. Gevoelens van woede en onvrede die ontstaan tijdens lockdowns en restricties, zullen toenemen en grotere sociale instabiliteit creëren.
Toegepast beleid om de verspreiding van het virus te voorkomen is in strijd met de belangen van sommige mensen. De pandemie heeft grote gevolgen voor de economische en sociale gelijkheid, en de psychologische schok kan mensen ertoe aanzetten om irrationele verhalen te geloven. Meer nog, met de sociale onvrede over de huidige situatie, zoeken mensen naar verhalen die ze liever zouden geloven. Groeperingen als Virus Waanzin en de ontkenning van de ernst van de pandemie, die zich in de publieke opinie verspreidden en wereldwijd door verschillende politieke leiders wordt gesteund, zijn het symptoom van potentieel gevaarlijke wrijvingen binnen samenlevingen.
De impact van de pandemie op de sociale en economische verhoudingen veroorzaakt een sluimerend gevoel van publieke onvrede. Mensen verliezen hun baan en economische veiligheid. De pandemie laat zien dat niet iedereen hetzelfde wordt behandeld en dat mensen in de samenleving, veroorzaakt door de toenemende ongelijkheid, vormen van deprivatie kunnen voelen. Gevoelens van deprivatie doen zich voor wanneer mensen een gebrek aan iets ervaren dat zij als essentieel beschouwen (bijvoorbeeld geld, rechten, politieke stem en status). Dit gevoel van deprivatie zou kunnen leiden tot verdere vormen van onrust binnen samenlevingen, en meer mensen zouden zich getroffen kunnen voelen. Dit kan ertoe leiden dat meer mensen zich kunnen identificeren met de vormen van sociale onrust die al waarneembaar waren voor de pandemie en die in de toekomst zullen opleven.
Wat kunnen we verwachten
We kunnen leren van het idee dat de sociale onrust al toenam voordat COVID-19 zich aan de wereld introduceerde. De lockdowns hebben de protesten en andere vormen van sociale onrust gedeeltelijk stopgezet, maar gezien de situatie tijdens en na de pandemie, kunnen vormen van sociale onrust nieuwe afzetmogelijkheden vinden en sterk de kop opsteken nadat lockdowns zijn opgeheven of wanneer de pandemie voorbij is.
Wanneer vormen van ongelijkheid, gevoelens van gebrek aan basisbehoeften, discriminatie, gevoelens van oneerlijkheid, verdeeldheid tussen hen en ons, en wereldwijde werkloosheid niet op de juiste manier worden aangepakt, kan de opkomende sociale crisis de sociale structuren en relaties in alle delen van de wereld veranderen. De huidige crisis zal een aanzienlijke impact hebben op de stabiliteit in veel landen en de bedrijfsvoering over de hele wereld. De risico-omgeving van landen kan drastisch veranderen, en de wereld zal er na de pandemie anders uitzien. Bij toekomstige reizen, wanneer we ons wagen aan landen die we vroeger vaak bezochten, vinden we misschien niet de bestemmingen die we ons herinneren.
Een goed en algemeen begrip van de sociale wereld is cruciaal om te helpen navigeren door de veranderende risico omgeving. Dit helpt bij het begrijpen van beleid, maatregelen en vormen van onrust die zich over de hele wereld zullen voordoen.
Auteur: Jaap Muijs is global security consultant at Dyami, en studeert momenteel de master International Security aan de RijksUniversiteit Groningen waar hij onderzoek doet naar sociale structuren die de internationale veiligheid beïnvloeden.